2025 AI Index Raporu: Yapay Zekada Endüstri İvmesi, Teknik Atılımlar ve Yeni Sorumluluk Dönemi

Aşağıda raporun sunduğu altı temel boyutta öne çıkan noktaların sade ama eleştirel bir özeti var.

Araştırma ve Geliştirme: Endüstri Yükseliyor, Akademi Direniyor

Yapay zeka geliştirme gücünün ağırlık merkezi birkaç yıldır yavaşça akademiden kopuyordu. 2024 itibarıyla bu kopuş iyice hızlandı. Rapor, üst seviye modellerin yüzde 90’ının artık endüstriden çıktığını belirtiyor. Bir önceki yıl bu oran yüzde 60’tı. Bu, şirketlerin mali ve teknik gücünün rafine modelleri üretmede akademiyi açık ara geride bıraktığını gösteriyor.

Yine de tablo tek taraflı değil. Akademi, en fazla atıf alan yayınlarda hâlâ lider. Yani bilginin temel üretimi hâlâ üniversitelerin elinde, fakat bu bilginin modele dönüşmesi bütçesi güçlü şirketlere kaymış durumda.

Teknik Performans: Yeni Benchmark’lar, Büyük Sıçramalar

2023’te tanıtılan MMU, GPQA ve SWE-bench benchmark’ları 2024’te ciddi performans artışlarına sahne oldu:

• MMMU: +18.8 puan
• GPQA: +48.9 puan
• SWE-bench çözüm oranı: %4.4’ten %71.7’ye

Especially SWE-bench’teki sıçrama, kod hatalarını çözme ve yazılım bakım süreçlerinde yapay zekanın çok yakın gelecekte kritik bir partner olacağını kanıtlıyor. Evet, geliştiriciler bir yandan işlerinin tehdit altında olduğunu düşünüyor ama diğer yandan “Keşke bunlar yıllar önce olsaydı” diyen kimseyi de şaşırtmaz.

Sorumlu Yapay Zeka: Standartlar Doğuyor, Sorunlar Artıyor

Raporun sorumlu yapay zeka bölümü biraz tokat gibi. Yeni değerlendirme standartları (HELM Safety, AIR-Bench) oluşuyor ama uygulama hâlâ yaygın değil.

2024’te 233 yapay zeka kaynaklı olay raporlanmış ve bu, bir önceki yıla göre %56.4’lük bir artış. Şirketler risklerin farkında: önyargı, regülasyon, siber güvenlik, hepsi ortada. Yine de “aktif önlem” dediğimiz şey çoğu kuruluşta hâlâ PowerPoint slaytlarından ibaret.

Ekonomi: Yatırım Rekor Kırdı

2024’te yapay zekaya yapılan kurumsal yatırım 252.3 milyar dolar ile rekor kırdı.

• Özel yatırımlarda %44.5 artış
• Birleşme ve satın almalarda %12.1 artış
• Son 10 yılda toplam yatırım 13 kat büyüdü

Böyle bir ekonomik ivme, yapay zekanın yalnızca teknoloji değil, küresel ekonomi için stratejik altyapı haline geldiğini açıkça gösteriyor.

Bilim ve Tıp: Klinik Bilgide Sınırlar Zorlanıyor

OpenAI’ın o1 modeli, klinik bilgi değerlendirmesi olan MedQA’da %96 doğruluk elde etti.

Bu sonuç:

• 2023’e göre +5.8 puan,
• 2022’ye göre toplam +28.4 puan ilerleme anlamına geliyor.

Bu seviyedeki performans, klinik karar destek sistemlerinde yapay zekanın giderek daha güvenilir bir yardımcı olacağına işaret ediyor. Tabii, gerçek hayattaki hastalar PDF değil; dolayısıyla bu başarıların kliniğe uygulanması hâlâ temkin gerektiriyor.

Politika ve Yönetişim: Eyaletler Gazlıyor, Federal Düzey Yavaşlıyor

ABD’de yapay zeka üzerine yasa çıkaran eyaletlerin sayısı 2016’da 1 iken 2023’te 49’a çıkmıştı. 2024’te bu sayı 131’e sıçramış durumda.

Evet, eyalet sayısı 50. Ama burada yıllık toplam yasa sayısı ölçülüyor.

Federal düzeyde ise tablo daha ağır işliyor: tasarı sayısı artıyor fakat yürürlüğe giren yasa sayısı sınırlı. Bu da politika belirsizliğinin yakın vadede süreceğini gösteriyor.

Sonuç: Güç Dengeleri Değişiyor, Sorumluluk Artıyor

2025 AI Index Report’un en net mesajı şu: Yapay zekada ölçek kazanma yarışı hızlanıyor ama kurumların sorumluluk bilinci bu hızla eşleşmiyor.

Endüstri inovasyonu sürüklüyor, teknik ilerlemeler çarpıcı, ekonomik katkı devasa… fakat bu tabloyu güvenli ve şeffaf hale getirecek yönetim mekanizmaları hâlâ emekleme aşamasında.

Yani hızımız çok yüksek, fren sistemimiz hâlâ test aşamasında. Bu da önümüzdeki yılları bir teknoloji yarışından çok, bir denge arayışı haline getiriyor.