AI Çağında Yapay Zeka Odaklı Veri Merkezleri: Trilyon Dolarlık Bahsin Riskleri, Sınırları ve Bedeli

Yapay zekâ patlamasıyla birlikte AI veri merkezleri (yapay zeka odaklı veri merkezleri) eşi benzeri görülmemiş şekilde büyüyor. Rekor yatırımlar ve özellikle ABD’de yoğunlaşan altyapı sayesinde teknoloji sektörü büyük bir ivme yakaladı. Ancak bu hızlı yarış gerçekten sürdürülebilir mi? Yoksa enerji altyapısı, kapasite sınırı ve değer zincirindeki kırılganlıklar küresel ekonomide yeni riskleri mi tetikliyor?

Öne Çıkan Bulgular

• 475 milyar dolar – 2025’te AI veri merkezlerine yönelik IT ekipman yatırımı
• 750 milyar dolar – ABD enerji altyapısı tıkanırsa 2030’a kadar gecikebilecek projelerin toplam değeri
• ABD GSYH büyümesinin yaklaşık %20’si – 2025 Q2’de yapay zekâ odaklı veri merkezlerinin katkısı
• 130 GW – 2030 küresel veri merkezi kapasitesi (2024’ün 2,3 katı)

 

Yapay Zeka Veri Merkezleri: Dijital Ekonominin Yeni Omurgası

Kasım 2022’de ChatGPT 3.5’ın piyasaya çıkmasından bu yana AI laboratuvardan çıkarak gerçek kullanım alanına taşındı ve rekor düzeyde yatırım dalgası başlattı. Üç yıl içinde Nvidia, Microsoft, Alphabet, Amazon ve Meta’nın toplam piyasa değeri 12 trilyon doların üzerinde artarak ABD finansal piyasalarını yukarı taşıdı.

Yapay zeka odaklı veri merkezlerine yönelik IT ekipman harcamaları 2022’de 221 milyar dolardan 2025’te 475 milyar dolara yükseldi. Bu artışla birlikte AI ve veri altyapısı sektörü, 2025’in ikinci çeyreğinde ABD GSYH büyümesinin beşte birini tek başına oluşturdu.

 

Hızlı Büyüme, Ancak Giderek Artan Teknik ve İnsan Kaynağı Sınırları

Sektördeki hızlı genişleme; arazi erişimi, su kaynakları, elektrik şebekesi kapasitesi ve nitelikli iş gücü gibi temel alanlarda ciddi sınırlarla karşı karşıya.

Her 1 milyar dolarlık yapay zeka veri merkezi yatırımı, enerji sektöründe 125 milyon dolar ek yatırım gerektiriyor: bunun üçte ikisi şebekeye, üçte biri enerji üretimine gidiyor.

ABD’de küresel kapasitenin yarısından fazlası yer aldığı için şebeke bağlantılarında 5 yılı aşan gecikmeler yaşanabiliyor. Bu yoğunlaşma, bazı bölgelerde elektrik fiyatlarının üç katına çıkmasına neden oldu.

Küresel ölçekte 2030 yılına kadar 750 milyar dolardan fazla yatırım, enerji altyapısı darboğazları nedeniyle gecikebilir.

Aşırı Kapasite Riski ve Değer Zincirindeki Kırılganlıklar

Gelecekteki talebe ilişkin belirsizlik önemli bir risk oluşturuyor: 2030’a yönelik kapasite tahminleri kaynağa göre %80’e varan farklılık gösteriyor. Bu durum, yapay zeka odaklı veri merkezlerinde görülebilecek olası bir aşırı kapasite şokunun bulut sağlayıcılarından ekipman ve hizmet tedarikçilerine kadar tüm değer zincirini zayıflatabileceği anlamına geliyor.

Şu aşamada yapay zeka ekonomik büyümeye katkıda bulunuyor, ancak henüz verimlilik odaklı yapısal bir dönüşüm yaratmıyor.

“AI çağında yükselen yapay zeka veri merkezleri devasa bir kumar: Büyük ilerlemeler vaat ediyor ancak ekonomiyi daha önce görülmemiş dengesizliklerle de karşı karşıya bırakıyor. Bu patlamanın kalıcı bir etkisi olması için, yalnızca yatırım artışı değil; ölçeklenebilir verimlilik kazanımları ve yeni hizmetlerin devreye girmesi gerekiyor.”

– Aurélien Duthoit, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Ekonomisti

Araştırmanın tamamı için tıklayın!